خوانش پریشی تکوینی، وقتی مغز برای خواندن با چالش مواجه است.
خلاصه
خوانش پریشی یک نوع متفاوت از یادگیری در افرادیست که برای خواندن دچار چالش می شوند. خوانش پریشی به دلیل هوش پایین یا کیفیت بد آموزش کلاسی نیست، در واقع ممکن است این افراد تحت تأثیر ژن هایی باشند که در زبان موثر است. ابزارهای تصویربرداری از مغز نشان داده اند که مغز افراد مبتلا به خوانش پریشی متفاوت است و این تفاوت ها در آناتومی و عملکرد قسمت هایی از مغز است که به ما در درک زبان کمک می کنند. کودکان مبتلا به خوانش پریشی می توانند با آموزش صحیح توانایی خود را در خواندن بهبود بخشند و این می تواند منجر به تغییراتی در مغز شود. دانشمندان همچنان درحال یادگیری موارد متعددی در مورد عصب شناسی خوانش پریشی هستند. اکتشافات جدید می تواند زندگی افرادی که در خواندن چالش دارند را بهبود بخشد.
خوانش پریشی چیست؟
یادتان هست که چگونه خواندن را یاد گرفتید؟ احتمالا نه. یادگیری نحوه خواندن در بیشتر مناطق جهان بخشی طبیعی ازدوران کودکی است. توانایی مشاهده و درک کلمات نوشتاری نقش زیادی در یادگیری حقایق جدید دارد زمانی که خواندن را می آموزیم طبیعتا میتوانیم کلمات را بنویسیم و با صدای بلند آنها را ادا کنیم. ممکن است بسیاری از ما متوجه نباشیم که خواندن کلمات زیاد اطراف ما می تواند چقدر دشوار باشد، از کتاب گرفته تا علائم یا حتی زیرنویس های برنامه های تلویزیونی. حدود ۵ تا۱۲٪ از افراد هنگام خواندن دچار مشکل میشوند که این تفاوت در یادگیری به عنوان خوانش پریشی در نظر گرفته می شود. افراد مبتلا به خوانش پریشی در سریع و صحیح خواندن کلمات مشکل دارند، همچنین ممکن است در هجی کلمات یا خواندن کلمات نا آشنا با صدای بلند مشکل داشته باشند، این دشواری ها اغلب بر نمرات مدرسه و حتی گاهی بر عزت نفس آنها تأثیر می گذارد. برای مدت طولانی بسیاری از مردم تصور می کردند که افراد مبتلا به خوانش پریشی حروف را وارونه می بینند(مانند “b” و “d” ، یا “p” و”q” ) یا کلمات را از انتها می خوانند(مانند “dog” و “god”)، یکی دیگر از باورهای رایج این بود که افراد مبتلا به خوانش پریشی باهوش نیستند زیرا برای خواندن مشکل دارند، اما تمامی این نظریات اشتباه است! خوانش پریشی مسئله اختلاط حروف و کلمات نیست. همچنین به دلیل هوش پایین و تعداد کتابهایی که فرد می تواند بخواند یا اینکه یک مدرسه خواندن را چقدر خوب آموزش می دهد هم نیست. در حقیقت خوانش پریشی با ژن های زبان و مغز افراد ارتباط بیشتری دارد!
چه عواملی باعث خوانش پریشی می شوند؟ چرا افراد دچار خوانش پریشی هستند؟ سالها تحقیق نشان می دهد که ژن ها نقش زیادی را در خواندن ایفا می کنند. ژن ها از والدین به ما منتقل می شوند و دستورالعمل هایی را برای نحوه کار بدن ما ارائه می دهند. بیشتر کودکانی دچار خوانش پریشی می شوند که والدین یا خواهر یا برادر بزرگتر مبتلا به خوانش پریشی داشته باشند، این امر محققان را بر آن داشت تا به دنبال تفاوت ژن های مربوط به توانایی زبانی در خوانش پریشی باشند. با وجود اینکه تنها یک ژن مسئول خوانش پریشی نیست احتمالا والدینی که خوانش پریشی دارند ژنهای مستعد را به فرزندانشان منتقل می کنند. ژن های مستعدکننده حاوی دستورالعمل هایی هستند که زمینه یک سری ویژگی های خاص مانند خوانش پریشی را برای کودک فراهم می کند. در حال حاضر دانشمندان تصور می كنند كه ژن های مختلفی در ابتلای فرد به خوانش پریشی یا عدم وجود آن دخیل هستند اما هر ژن نقشی كوچك در تصویری بزرگتر را دارد.
برخی از دانشمندان به این ژن های مستعد کننده در خوانش پریشی علاقه مند هستند زیرا ممکن است پسران و دختران متفاوت از هم تحت تأثیر این ژن هاقرار بگیرند. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که پسران بیشتر از دختران دچار خوانش پریشی می شوند. با این حال این واقعیت تا حدی به این دلیل است که بیشتر آزمایشات اولیه در مورد ژنتیک خوانش پریشی فقط بر روی مردان و پسران انجام شده است. امروزه دانشمندان مقایسه ژنتیکی بین پسران و دختران دارای خوانش پریشی را آغاز کرده اند. این گام رو به جلو به ما امکان این را می دهد تا بفهمیم ژن های حساس برای پسران و دختران دارای خوانش پریشی یکسان یا متفاوت است. تحقیقاتی از این دست به شما توضیح می دهد که چرا خوانش پریشی در پسران بسیار بیشتر است. دلیل دیگری که باعث جالب توجه بودن بیشتر این ژن ها برای دانشمندان بوده اهمیت آن ها برای زبان است. زبان بخش مهمی از خواندن است زیرا خواننده خوب بودن به معنای مهارت در ادای صدای کلمات است. در حقیقت یکی از مهارت های اصلی که در خوانش پریشی دچار اختلال می شود توانایی و چگونگی اتصال صدای کلمات و شکل ظاهری کلمات است. این مهارت که رمزگشایی واجی نامیده می شود روند اتصال اصوات کلمات با قالب نوشتاری است. رمز گشایی واجی یک مهارت زبانی است که به ما کمک می کند کلمات را روان بخوانیم مانند زمانی که خواننده انتقال صاف و سریع بین صدای کلمات را انجام می دهد(شکل ۱). به طور کلی می توان در اوایل کودکی از مهارت رمزگشایی واج شناختی فرد برای پیش بینی میزان مهارت خواندن او استفاده کرد دانشمندانی که خوانش پریشی را بررسی می کنند بر روی این مهارت متمرکز شده اند و تحقیقات آنها نشان می دهد که رمزگشایی واجی به ساختار مغز و عملکرد مغز مربوط است. در مرحله بعدی ما بیشتر به چگونگی ارتباط بین مغز و مهارت خواندن در خوانش پریشی می پردازیم.
شکل ۱ – رمزگشایی واجی چگونه به ما کمک می کند کلماتی مانند “frontiers” را بخوانیم؟ قسمتهای مختلف مغز که به ما در شنیدن، دیدن و صحبت کردن کمک می کنند باید به سرعت و روان کار کنند تا در شناسایی و خواندن کلمات به ما کمک کنند. آیا مغز در خوانش پریشی متفاوت به نظر می رسد؟ از آنجا که مغز عضوی است که به ما در خواندن کمک می کند دانشمندان در پی کشف این بوده اند که چرا و چگونه ممکن است مغز افراد دارای خوانش پریشی با مغز افرادی که در خواندن مشکلی ندارند اندازه و یا حتی عملکردی متفاوت داشته باشد. روشی که دانشمندان برای این کار انتخاب کرده اند استفاده از آهن ربایی بزرگ و به شکل دونات برای گرفتن عکس از مغز افراد با استفاده از روشی به نام تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI است. دانشمندان با استفاده از این ابزار هنگام مقایسه افراد مبتلا به خوانش پریشی با افراد بدون مشکل در خواندن تفاوت هایی را در اندازه نواحی مغزی دخیل در خواندن و قدرت ارتباطات بین این مناطق پیدا کردند. روش دیگری که دانشمندان در مورد تفاوت مغز مطالعه کرده اند آزمایش نحوه عملکرد قسمتهای مختلف مغز هنگام مطالعه افراد است. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که مناطق مغزی مورد استفاده برای خواندن در افراد مبتلا به خوانش پریشی در مقایسه با افراد بدون خوانش پریشی متفاوت است(شکل ۲). مغز افراد مبتلا به خوانش پریشی نشان می دهد که در مناطق مغزی کمک کننده به فهم زبان فعالیت کم تری دارد و ممکن است این همان مناطق تحت تأثیر ژن ها باشد که در بالا توضیح دادیم!
شکل ۲ – رنگ سبز مناطقی از مغز را مشخص کرده که مطالعات زیادی نشان داده است این مناطق در افراد مبتلا به خوانش پریشی کوچکتر هستند. رنگ آبی مناطقی را نشان می دهد که در هنگام خواندن در افراد دارای خوانش پریشی فعالیت کمتری دارند.
کودکان مبتلا به خوانش پریشی چگونه می توانند کمک بگیرند؟
روش های زیادی برای معلمان، والدین و دیگران وجود دارد که می توانند به کودکان مبتلا به خوانش پریشی در بهبود توانایی خواندن کمک کنند. روشی که انجام مداوم ان منجر به بهبود خواندن در کودکان مبتلا به خوانش پریشی می شود آموزش متمرکز بر رمزگشایی واجی است. به عنوان مثال، معلمان به کودکان دارای خوانش پریشی چه یک به یک در یک گروه یا در گروه های کوچک کمک می کنند تا مراحل جدیدی را برای سهولت صداگذاری کلمات یاد بگیرند. این نوع آموزش بسیار متمرکز به عنوان مداخله نیز شناخته می شود زیرا شامل مجموعه ای از مراحل خاص است که امیدواریم مهارت های تحصیلی مانند خواندن را برای کودکان راحت تر کند. دانشمندان در حال آزمایش بر این هستند که آیا مداخلات منجر به تغییر در عملکرد مغز می شود یا خیر؟ بسیاری از مطالعات نشان می دهد که پس از مداخله در خوانش پریشی شاهد افزایش مهارت در خواندن و افزایش فعالیت در برخی از مناطق زبانی مغز( برخی از همان مناطق که در بالا توضیح دادیم ) هستیم! این افزایش مهارت و فعالیت می تواند به این معنی باشد که هنگام بهبود مطالعه در افراد مبتلا به خوانش پریشی، نواحی مغزی مبتلا به این اختلال بیشتر شبیه به مناطق مغزی افراد بدون خوانش پریشی می شود. برخی مطالعات همچنین نشان می دهد اندازه مناطق خاصی از مغز نیز افزایش یافته و این نشان دهنده استفاده از مهارت های جدید است که برای خواندن استفاده می شود. این دانش جدید و هیجان انگیز به ما کمک می کند تا بفهمیم دانش آموزان مبتلا به خوانش پریشی از چه مخلوط بزرگی از استراتژی های مغزی و رفتاری برای دستیابی به مهارت خواندن موفق استفاده می کنند!
هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری علم در مورد خوانش پریشی وجود دارد. همانطور که بیشتر علل رفتاری، ژنتیکی و مغزی خوانش پریشی شناخته شده است می توان کارهای بیشتری را برای بهبود زندگی کودکان و بزرگسالانی که برای خواندن تلاش می کنند انجام داد.
واژه نامه
خوانش پریشی: تفاوت در یادگیری که منجر به مشکل در خواندن می شود.
ژن های مستعد کننده : اطلاعات ژنتیکی که باعث می شود در فردی احتمال بروز برخی از صفات بیشتر شود.
رمزگشایی واج شناختی: روند اتصال اصوات کلمات با قالب نوشته شده.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی: روشی که دانشمندان می توانند از ان برای گرفتن عکس از مغز استفاده کنند.
مداخله: برنامه یا کلاسی که برای آموزش مهارتهای خاص مانند رمزگشایی واجی طراحی شده است.
References
[۱] ↑ Carrion-Castillo, A., Franke, B., and Fisher, S. E. 2013. Molecular genetics of dyslexia: an overview. Dyslexia 19:214–۴۰٫ doi: 10.1002/dys.1464
[۲] ↑ Peterson, R. L., and Pennington, B. F. 2012. Developmental dyslexia. Lancet 379:1997–۲۰۰۷٫ doi: 10.1016/S0140-6736(12)60198-6
[۳] ↑ Linkersdörfer, J., Lonnemann, J., Lindberg, S., Hasselhorn, M., and Fiebach, C. J. 2012. Grey matter alterations co-localize with functional abnormalities in developmental dyslexia: an ALE meta-analysis. PLoS ONE. 7:e43122. doi: 10.1371/journal.pone.0043122
[۴] ↑ Hancock, R., Richlan, F., and Hoeft, F. 2017. Possible roles for fronto-striatal circuits in reading disorder. Neurosci. Biobehav. Rev. 72:243–۶۰٫ doi: 10.1016/j.neubiorev.2016.10.025
[۵] ↑ Scammacca, N. K., Roberts, G., Vaughn, S., and Stuebing, K. K. 2015. A meta-analysis of interventions for struggling readers in grades 4–۱۲: ۱۹۸۰–۲۰۱۱٫ J. Learn. Disabil. 48:369–۹۰٫ doi: 10.1177/0022219413504995
[۶] ↑ Barquero, L. A., Davis, N., and Cutting, L. E. 2014. Neuroimaging of reading intervention: a systematic review and activation likelihood estimate meta-analysis. PLoS ONE 9:e83668. doi: 10.1371/journal.pone.0083668
source Link: https://kids.frontiersin.org/article/10.3389/frym.2020.538176
