هرآنچه که باید درباره‌ی اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) بدانید

اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD)  چیست؟

اختلال کم توجهی – بیش فعالی (Attention-deficit hyperactivity disorder) یا به اختصار ADHD یک اختلال ذهنی است که می‌تواند موجب افزایش بیش از حد فعالیت و رفتار‌های آنی و بدون فکر قبلی شود. افراد مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) همچنین ممکن است مشکلاتی با تمرکز و توجه بر روی عملی خاص و یا ثابت نشستن برای مدت زمان طولانی داشته باشند.

بزرگسالان و کودکان، هر دو می‌توانند مبتلا به اختلال ADHD باشند. این تعریف توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) صورت گرفته است.

نشانه‌های اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD)

گستره‌ی زیادی از رفتارها، با اختلال ADHD همراه است که رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:

• مشکل داشتن در توجه و تمرکز بر کارها
• فراموشی درباره‌ی تکمیل وظایف خود
• پرت شدن حواس به آسانی
• دشواری در ثابت نشستن
• قطع کردن سخن دیگران

اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) هستید، ممکن است برخی یا تمام این نشانه‌ها را دارا باشید. نشانه‌هایی که شما دارا هستید بستگی به نوع ADHD شما دارد.

بیشتر بخوانید: حافظه انسان ، ظرفی پرنشدنی

 انواع اختلال ADHD

به طور اصولی، انجمن روانپزشکی آمریکا این بیماری را در ۳ دسته یا نوع جای داده است. این انواع شامل:

1. بی توجه بارز یا (predominantly inattentive (ADHD-I
2. پرتحرکی-تکانشی بودن بارز یا (predominantly hyperactivity-impulsive (ADHD-HI
3. ترکیبی از هردو یا (combination type of ADHD (ADHD-C

بی توجه بارز (ADHD-I)

همانطور که از نام آن پیداست افراد مبتلا به این نوع از اختلال ADHD مشکلات فراوانی با تمرکز، به پایان رساندن وظایف و دنباله‌روی از دستورالعمل‌ها دارند.

همچنین متخصصان بر این باورند که بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال ADHD-I ممکن است به موقع تشخیص داده نشوند. زیرا آن‌ها معمولا کلاس درس را برهم نمی‌زنند. اختلال ADHD-I شایع‌ترین نوع این بیماری میان دختران مبتلا به ADHD است.

پرتحرکی-تکانشی بارز (ADHD-HI)

افراد مبتلا به این نوع از اختلال ADHD به‌طور عمده دچار پرتحرکی و رفتارهای تکانشی هستند. که می‌تواند شامل بی‌قراربودن، قطع صحبت دیگران و عدم توانایی رعایت نوبت خودشان باشد.

اگرچه بی‌توجهی در این نوع از اختلال ADHD کمتر دیده می‌شود، اما همچنان ممکن است دشواری در تمرکز بر وظایف در افراد مبتلا به ADHD-HI یافت شود.

ترکیبی از هردو (ADHD-C)

این رایج‌ترین نوع اختلال ADHD است. افراد مبتلا به نوع ترکیبی، هردو نشانه­‌ی ‌بی‌توجه بودن و پرتحرکی را نشان می‌دهند. که شامل ناتوانی در توجه و تمرکز، گرایش به بی‌توجهی و میزان بیش از حد انرژی و فعالیت است.

نوع ADHD که شما یا فرزندتان به آن دچار هستید، شیوه‌ی درمان آن را مشخص می‌کند. نوع ADHD شما می‌تواند در طی زمان تغییر کند که در این صورت شیوه‌ی درمان شما نیز تغییر می‌کند.

 ADD در مقابل ADHD

ممکن است شما هردو لفظ ADD و ADHD را شنیده باشید و برایتان سوال باشد که تفاوت این دو در چیست؟

ADD یا اختلال عدم توجه عبارتی منسوخ شده است که قبلا برای توصیف افرادی با مشکلات توجه و تمرکز که دارای بیش‌فعالی نبودند استفاده می‌شد. نوع ADHD-I که بی‌توجه بارز نامیده می‌شود، امروزه به جای عبارت اختلال نقص توجه یا (attention deficit disorder (ADD استفاده می‌شود.

ADHD نام رایج و اصلی این بیماری است. عبارت ADHD در ماه می ۲۰۱۳ رسمی شد؛ هنگامی که انجمن روانپزشکی آمریکا راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات ذهنی (ویرایش پنجم) را منتشر کرد. این راهنما چیزی است که پزشکان برای تشخیص بیماری‌های ذهنی به آن مراجعه می‌کنند.

بیماری ADHD در بزرگسالان

بیش از ۶۰ درصد کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) همچنان دارای نشانه‌های این بیماری در بزرگسالی هستند. ولی در اغلب آن‌ها با افزایش سن نشانه‌های ADHD کاهش یافته یا از تکرار آن کم می‌شود.

این امر بیانگر اهمیت درمان است. عدم درمان بیماری ADHD در بزرگسالان، می‌تواند تاثیرات منفی‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها داشته باشد.

علائمی همچون مشکل‌داشتن در مدیریت زمان، فراموشی و بی‌تابی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کار، خانه و انواع مختلف روابط شود.

اختلال ADHD در کودکان

یک کودک از هر ده کودک بین ۵ تا ۱۷ سال، مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) تشخیص داده می‌شود. این امر بیماری ADHD را شایع‌ترین اختلال ذهنی کودکان در ایالات متحده می‌کند. برای کودکان، بیماری ADHD غالبا با مشکلاتی در مدرسه همراه است. کودکان مبتلا به این بیماری اغلب مشکلاتی در نشستن کنترل شده در کلاس درس دارند.

احتمال ابتلا به این بیماری در پسران بیش از دو برابر دختران است. این شاید بدان علت باشد که پسران تمایل بیش‌تری به نشان‌دادن علائم بارز بیش فعالی دارند. اگرچه برخی از دختران مبتلا به اختلال ADHD نیز ممکن است نشانه‌های برجسته بیش فعالی را دارا باشند، اما اغلب فاقد آن‌اند. در اغلب موارد، دختران مبتلا به بیماری ADHD ممکن است دارای موارد زیر باشند:

• خیال بافی مکرر
• مضطرب بودن
• افسردگی
• بیش از حد پرحرف بودن به جای بیش فعالی
• بیش از حد احساساتی بودن

بسیاری از نشانه‌های اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) می‌تواند رفتارهای کودکانه‌ی معمول باشند. بنابراین فهمیدن این‌که چه چیز مرتبط با اختلال کم توجهی – بیش فعالی است و چه چیزی نیست می‌تواند امری دشوار باشد.

چه چیزی باعث بیماری ADHD می‌شود؟

باوجود شیوع اختلال کم توجهی – بیش فعالی، پزشکان و محققان هنوز درباره‌ی این‌که چه عاملی موجب ایجاد این بیماری می‌شود اطمینان ندارند. باور به وجود منشاهای عصب شناختی وجود دارد، همچنین ژنتیک نیز ممکن است نقش داشته باشد.

پژوهش نشان‌دهنده‌ی این است که کاهش در دوپامین، عاملی در اختلال ADHD  است. دوپامین (Dopamine) عامل شیمیایی در مغز است که به انتقال پیام‌ها از عصبی به عصب دیگر کمک می‌کند. این ماده همچنین در ایجاد پاسخ‌های عاطفی و حرکات ایفای نقش می‌کند.

پژوهشی دیگر تفاوت ساختاری در مغز را نشان داد. یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به بیماری ADHD، حجم ماده خاکستری (gray matter) کمتری دارند. ماده‌ی خاکستری شامل بخش‌های مغزی است که به کارهای زیر کمک می‌کند:

• سخنرانی
• خودکنترلی
• تصمیم‌گیری
• کنترل حرکتی ماهیچه‌ها

پژوهش‌ها همچنان در حال شناخت دلایل بالقوه‌ی ایجاد اختلال کم توجهی – بیش فعالی مانند، مصرف دخانیات در دوران بارداری است.

بیشتر بخوانید: آناتومی مغز انسان

آزمایش و تشخیص اختلال ADHD

یک آزمایش واحد که بگوید شما یا فرزندتان به بیماری ADHD مبتلا هستید یا خیر وجود ندارد. مطالعه‌ای به تازگی فواید آزمایش تشخیصی جدیدی برای بیماری ADHD در بزرگسالان را برجسته ساخته اما بسیاری از متخصصان بالینی معتقدند تشخیص اختلال ADHD بر مبنای یک آزمایش قابل انجام نیست.

برای تشخیص، پزشک شما هرکدام از نشانه‌هایی را که شما یا فرزندان در طول شش ماه گذشته داشته‌اید ارزیابی می‌کند.

ممکن است پزشک شما از معلمان یا اعضای خانواده اطلاعات جمع‌آوری کند و از چک لیست‌هایی استفاده کند و برای بازبینی علائم، مقیاس‌ها را ارزیابی کند. آن‌ها همچنین ممکن است برای بررسی بیماری‌های دیگر، معاینات فیزیکی انجام دهند.

اگر شما مشکوک به ابتلای خود یا فرزندتان به این بیماری هستید با پزشکتان درباره‌ی مورد ارزیابی قرارگرفتن صحبت کنید. شما همچنین می‌توانید درباره‌ی فرزندتان با مشاور مدرسه‌اش صحبت کنید. مدارس اغلب به طور منظم دانش آموزان را برای مشکلاتی که ممکن است عملکرد آموزشی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد، مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

در هنگام ارزیابی، می‌توانید برای پزشک یا مشاور، یادداشت‌ها و مشاهداتی درباره‌ی رفتارهای خود یا فرزندتان مهیا کنید.

اگر آن‌ها به اختلال کم توجهی – بیش فعالی مشکوک شوند، ممکن است شما یا فرزندتان را به یک متخصص ADHD ارجاع دهند.

بنا به تشخیص ممکن است به شما ملاقات با یک روان‌پزشک یا متخصص مغز و اعصاب را پیشنهاد دهند.

درمان ADHD

درمان ADHD عموما شامل درمان‌های رفتاری، دارو و یا هردو می‌باشد.

روش‌های درمانی می‌تواند شامل روان‌درمانی یا گفتاردرمانی باشد. در گفتاردرمانی شما یا فرزندتان درباره‌ی این‌که چگونه اختلال کم توجهی – بیش فعالی بر زندگیتان اثر گذاشته و همچنین راه‌هایی که به شما برای مدیریت آن کمک می‌کند صحبت می‌کنید.

نوع دیگری از درمان، درمان رفتاری است. این شیوه‌ی درمانی می‌تواند به کودکان یا بزرگسالان مبتلا به اختلال ADHD بیاموزد که چگونه رفتارهایشان را زیرنظر بگیرند و مدیریت کنند.

دارو درمانی نیز می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری ADHD بسیار کمک‌کننده و موثر باشد. داروهای ADHD طوری طراحی شده‌اند تا با تاثیر بر مواد شیمیایی مغزی شما را قادر سازند که کنترل بهتری بر اعمال و حرکات خود داشته باشید.

داروهای ADHD

دو نوع اصلی دارویی که برای درمان ADHD استفاده می‌شده است: محرک‌ها و غیر محرک‌ها هستند.

محرک‌های دستگاه عصبی مرکزی (CNS) رایج‌ترین داروی تجویز شده برای بیماری ADHD هستند. این داروها از طریق افزایش مقدار دوپامین و نوراپی نفرین  (norepinephrine) مغز کار می‌کنند. مثال‌های این داروها شامل متیل فندیت (رتالین) و آمفتامین بر پایه‌ی محرک‌ها (ادرال) هستند.

اگر محرک‌ها برای شما یا فرزندتان به خوبی کار نکردند یا دارای عوارض جانبی سختی بودند، دکتر شما ممکن است دارویی غیرمحرک را پیشنهاد کند. اساس دارو‌های غیرمحرک تاثیرگذاری از طریق افزایش سطح نوراپی نفرین در مغز است. این داروها شامل اتوماکسیدین (سترترا) و داروهای ضدافسردگی مانند نورتریپتلین (پامولور) هستند.

داروهای ADHD به همان اندازه‌ای که دارای فایده هستند می‌توانند دارای عوارض جانبی نیز باشند.

درمان‌های طبیعی برای ADHD

علاوه‌بر دارو درمانی، چندین راه کار دیگر برای بهبود علائم اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) پیشنهاد شده است.

پیش از هرچیز، دنباله‌روی از سبک زندگی سالم ممکن است به شما یا فرزندتان در مدیریت علائم ADHD کمک کند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) موارد زیر را توصیه کرده:

• مصرف رژیم غذایی سالم و متعادل
• حداقل انجام ۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی در روز
• خواب به مقدار کافی
• محدودیت روزانه برای استفاده از ابزار الکترونیک همچون تلفن، رایانه، تلوزیون

مطالعات همچنین نشان داده است که یوگا، تای چی و صرف زمان در بیرون از خانه می‌تواند فعالیت بیش از حد ذهنی را آرام کند و ممکن است علائم ADHD را سهولت بخشد. گزینه‌ی دیگر مدیتیشن ذهن آگاه (mindfulness meditation) است. تحقیقات بر روی بزرگسالان و نوجوانان نشان داده مدیتیشن بر توجه و پردازش ذهنی تاثیرات مثبتی دارد همانطور که بر اضطراب و افسردگی تاثیر دارد.

پرهیز از آلرژن‌های خاص و افزودنی‌های غذایی، از راه‌های بالقوه برای کمک به کاهش علائم ADHD است.

آیا اختلال ADHD یک ناتوانی است؟

بااینکه ADHD یک اختلال ذهنی است اما ناتواتی یادگیری محسوب نمی‌شود. اگرچه نشانه‌های اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) می‌تواند یادگیری را برای شما دشوار کند. به‌علاوه افراد مبتلا به اختلال ADHD غالبا ناتوانی‌هایی در یادگیری دارند.

برای کمک به از بین‌بردن هرگونه فشاری بر آموزش کودکان، معلمان می‌توانند از راهنماهای ویژه برای دانش آموزان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی بهره‌گیرند. این ممکن است به معنی دادن زمان بیشتر به این کودکان برای انجام تکالیف درسی و امتحانشان باشد و یا همچنین ایجاد شیوه‌ی شخصی پاداش و جایزه.

اگرچه از نظر فنی ADHD یک ناتوانی نیست اما می‌تواند اثرات مادام‌العمر داشته باشد.

ADHD و افسردگی

اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی هستید احتمال ابتلا به افسردگی در شما بیشتر است. در حقیقت نرخ افسردگی شدید در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی ۵ برابر بیشتر از افراد غیرمبتلاست. و تا میزان ۳۱ درصد از بزرگسالان مبتلا به ADHD، دچار افسردگی نیز هستند.

این ممکن است بدشانسی مضاعف و غیرمنصفانه بنظر بیاید اما بدانید که روش‌های درمان برای هر دو نوع بیماری موجود است و درمان‌ها اغلب هم‌پوشانی دارند. گفتاردرمانی می‌تواند به درمان هر دو بیماری کمک کند. به علاوه برخی دارو‌های ضد افسردگی مانند بوپروپیون گاهی می‌توانند به کاهش علائم ADHD کمک کنند.

البته که داشتن اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) تضمینی برای مبتلا شدن به افسردگی نیست اما دانستن این‌که این موضوع محتمل است، اهمیت دارد.

توصیه‌هایی برای مقابله با بیماری ADHD

اگر شما یا فرزندتان به اختلال کم توجهی – بیش فعالی دچار هستید، برنامه‌ای اصولی با ساختار و انتظارات منظم می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای بزرگسالان استفاده از لیست و تقویم و همچنین تنظیم زنگ هشدار، روش‌های موثری برای کمک به منظم شدن و منظم ماندن است. برای کودکان توجه بر نوشتن تکالیف درسی و نگهداری وسایل روزانه (مانند کوله‌پشتی و اسباب‌بازی‌ها) در محلی خاص، می‌تواند کمک کننده باشد.

همچنین یادگیری بیشتر درباره‌ی این اختلال به طور کلی می‌تواند به یادگیری نحوه‌ی مدیریت آن کمک کند. سازمان‌هایی همچون کودکان و بزرگسالان با اختلال نقص توجه (CHADD) و انجمن نقص توجه (ADDA) نکاتی برای مدیریت این بیماری با یاری جدیدترین پژوهش‌ها فراهم کرده‌اند.

دورنما

عدم درمان اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) در کودکان و بزرگسالان می‌تواند موجب فشارهای جدی بر زندگی‌شان شود. این اختلال می‌تواند بر مدرسه، کار و روابط تاثیرگذارد. درمان آن به جهت کاهش تاثیرات این بیماری حائز اهمیت است.

اما همچنان به یاد داشته باشید که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) زندگی موفقی دارند و از آن لذت می‌برند. برخی حتی از فواید این بیماری می‌گویند.

اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان ممکن است به این بیماری دچار باشید، در قدم اول باید با پزشکان صحبت کنید. آنان می‌توانند به تشخیص اینکه ADHD عامل ایجاد عارضه‌ای در سلامت شما یا فرزندتان هست یا خیر کمک کنند. همچنین به شما در ایجاد برنامه‌ی درمانی و مدیریت علائم این بیماری کمک می‌کنند تا به خوبی با ADHD  زندگی کنید.

واژه‌نامه

• gray matter: ماده‌ی خاکستری بافت مغز و اعصاب
• Dopamine: دوپامین یک ترکیب آلی که در مغز نقش پیام‌رسان عصبی و در خون نقش هورمونی دارد.
• Norepinephrine: نوراپی نفرین یا نورآدرنالین ماده‌ای با چند وظیفه در بدن است که می‌تواند هورمون باشد (آزاد شده از غدد فوق کلیه) و هم می‌تواند به عنوان پیام‌رسان عصبی در سیستم سمپاتیک عمل کند.
• Ritalin: نام تجاری متیل فنیدات (Methylphenidate) از مشتقات گروه آمفتامین‌ها است؛ که برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی، و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود.
• Adderall: داروی آدرال، شامل مخلوطی از آمفتامین و دگزامفتامین است. آمفتامین یا دگزامفتامین دو محرک سیستم عصبی بدن هستند که بر روی مواد شیمیایی موجود در مغز و اعصاب که مربوط به بیش‌فعالی و کنترل حرکات هستند، تاثیر می‌گذارند. این دارو برای درمان حملات در هنگام خواب و اختلال بیش‌فعالی ناشی از کمبود توجه(ADHD)  استفاده می‌شود.

شما می‌توانید تجربیات خود درباره این بیماری را با تیم brainbee.ir به اشتراک بگذارید.

برای ثبت نام در کلاس‌ها و یا دریافت اطلاعات تکمیلی، میتوانید با شماره‌ی زیر تماس حاصل فرمایید:

۰۹۱۲۷۰۶۲۴۹۳
مهندس ابراهیمیان، مدیر اجرایی

منبع: Everything You Need to Know About ADHD

+60