آیا تنها ۱۰ درصد از مغز انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

مغز انسان پیچیده‌ترین عضو در بدن است. بسیاری بر این باورند که انسان تنها از ۱۰ درصد مغز خود استفاده می‌کند. آیا این حقیقت دارد؟

انسان به وسیله‌ی مغز جهان پیرامونش را تجربه می‌کند. مغز انسان حدود ۱٫۳ تا ۱٫۴ کیلوگرم وزن دارد و شامل ۱۰۰ میلیارد نورون است. (سلول های دستگاه عصبی که کار انتقال اطلاعات را به عهده دارند)

در این مقاله، در می‌یابیم که چه درصدی از مغز انسان به کار گرفته می‌شود. همچین پیرامون شایعاتی که در این باره مطرح شده به گفت و گو می‌پردازیم و برخی حقایق مغز انسان را آشکار می‌کنیم.

بنابر یک نظر سنجی در سال ۲۰۱۳ حدود ۶۵٪ از مردم آمریکا بر این باور بودند که ما تنها از ۱۰ درصد مغز خود استفاده می‌کنیم.

اما بر اساس مصاحبه‌ای با عصب شناس امریکایی بری گردوون (Barry Gordon) این شایعه‌ای بیش نیست. او تبیین می‌کند که بخش اعظم مغز اغلب فعال است.

شایعه‌ی “۱۰ درصد ” در مقاله منتشر شده در مجله‌ی Frontiers in Human Neuroscience  نیز رد شد.

یک شیوه‌ی رایج تصویربرداری از مغز، تصویربرداری تشدید مغناطیسی کاربردی یا fMRI  است که کاربرد آن در ثبت فعالیت مغزی هنگام انجام اعمال گوناگون می‌باشد.

محققان با استفاده از این شیوه و شیوه‌های مشابه دیگر نشان دادند که اغلب اوقات بیشتر مغز انسان درگیر فعالیت است حتی زمانی که شخص در حال انجام عملی بسیار ساده است. حتی در زمان استراحت یا خوابیدن نیز قسمت زیادی از مغز فعال است.

درصد کارکرد مغز، در هر بازه‌ی زمانی در افراد مختلف، متفاوت است. این درصد همچنین به اینکه شخص به چه چیزی فکر می‌کند یا چه کاری انجام می‌دهد بستگی دارد.

شایعه‌ی ۱۰ درصد از کجا می‌آید؟

منشا شکل‌گیری این افسانه مشخص نیست اما چند منبع احتمالی در این باره وجود دارد.

در مقاله‌ای که چاپ ۱۹۰۷ در مجله‌ی علمی Science بود روانشناس و نویسنده ویلیام جیمز  William James به این نکته اشاره کرد که انسان فقط بخشی از ظرفیت مغزش را استفاده می‌کند گرچه او درصد خاصی برای آن مشخص نکرد.

در کتاب آیین دوست یابی (چگونه می‌توان دوست یافت و در مردم نفوذ کرد) توسط دال کرنیج Dale Carnegie در سال ۱۹۳۶به چاپ رسید. این شایعه به صورت نقل قولی از زبان استاد دانشگاه نویسنده بیان می‌شود.

همچنین باوری در میان دانشمندان وجود دارد که حدود ۱۰ درصد از سلول های مغز انسان را نورون ها تشکیل می‌دهند. احتمالا این موضوع نیز به ایجاد افسانه‌ی ۱۰ درصد کمک کرده است.

از دیگر دلایل گستردگی این افسانه می‌توان به تکرار آن در مقالات، برنامه‌های تلوزیونی و فیلم‌ها اشاره کرد.

بهبود عملکرد مغز انسان

مانند سایر اعضای بدن، مغز نیز متاثر از سبک زندگی انسان ازجمله رژیم غذایی و ورزش است.

برای تقویت مغز می‌توان اعمال زیر را انجام داد:

• مصرف رژیم غذایی متعادل

تغذیه‌ی مناسب به طور کلی باعث افزایش سلامت و تندرستی بدن می‌شود. به علاوه باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی میانسالی و دیابت نوع ۲ می‌شود که می‌تواند بعدها بیماری زوال عقل (Dementia) منجر شود.

مواد غذایی ذکر شده در زیر باعث بهبود سلامت مغز می‌شوند:

۱- میوه‌ها و سبزیجاتی با رنگ تیره

بعضی مانند اسفناج، بروکلی و بلوبری غنی از ویتامین E (این ویتامین یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است و خاصیت آنتی اکسیدانی دارد) هستند. بعضی مانند فلفل قرمز یا سیب‌زمینی شیرین غنی از بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین آ) هستند. ویتامین E و بتاکاروتن هردو باعث بهبود سلامت مغز انسان می‌شوند.

۲- ماهی‌های روغنی

این نوع ماهی‌ها مانند ماهی تن، سالمون و ماهی خال خالی (Mackerel) غنی از اسید چرب امگا۳ هستند.

۳- گردو و پیکان “Pecans” (گردوی آمریکایی) که غنی از آنتی‌اکسیدان هستند و باعث بهبود سلامت انسان می‌شوند.

• ورزش منظم

ورزش منظم همچنین به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی که ممکن است منجر به بیماری زوال عقل شوند، کمک می‌کند.

ورزش‌های هوازی (هر نوع ورزشی است که باعث پمپاژ سریع خون و افزایش ضربان قلب می‌شود.) همچون پیاده‌روی سریع برای نیم ساعت در روز می‌تواند از خطر کاهش عملکرد مغز انسان بکاهد.

از دیگر گزینه‌های ارزان و در دسترس می‌توان به دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و شنا اشاره کرد.

• مغز را فعال نگه دارید

هرچه فرد بیشتر از مغز خود استفاده می‌کند، عملکرد ذهنی او افزایش می‌یابد. به همین دلیل به کارگیری تمرینات مغزی شیوه‌ی مناسبی برای حفظ سلامت کلی مغز انسان است.

مطالعات در دهه‌ی اخیر نشان داده در کسانی که تمرینات ذهنی انجام می‌دهند خطر ابتلا به بیماری زوال عقل را ۲۹ درصد کاهش می‌یابد.

موثرترین تمرینات بر روی افزایش سرعت مغز و توانایی پردازش سریع داده‌های پیچیده تمرکز دارند.

دیگر شایعات درباره‌ی مغز انسان

تعدادی شایعات مشهور درباره‌ی مغز وجود دارد، که در زیر مورد بحث و نقض قرار گرفته‌اند:

• چپ مغزی یا راست مغزی

بسیاری بر این باورند که انسان یا چپ مغز (کسانی که از نیمکره ی چپ خود استفاده می‌کنند) است یا راست مغز (کسانی که از نیمکره ی راست خود استفاده می‌کنند). افراد راست مغز خلاق‌تر و افراد چپ مغز منطقی‌تر اند.

درحقیقت پژوهش‌ها نشان می‌دهد این موضوع که افراد، تنها تحت سلطه‌ی یک نیمکره ی مغزی باشند افسانه‌ای بیش نیست و انسان دائما از هردو نیمکره ی مغزی خود استفاده می‌کند.

اما این موضوع که نیمکره های مغزی وظایف متفاوتی دارند صحیح است. به طور مثال مطالعه‌ای در مجله‌ی PLOS Biology به بحث پیرامون محدوده‌ی این وظایف پرداخته که طبق آن نیمکره ی چپ مغز بیشتر درگیر پردازش زبان و نیمکره ی راست مغز بیشتر درگیر پردازش هیجانات است.

• الکل و مغز

اعتیاد طولانی مدت به مشروبات الکلی می‌تواند منجر به تعدادی بیماری مانند تخریب مغزی شود.

هرچند به این سادگی نیست که در باور عامیانه گفته می‌شود: “مصرف الکل سلول های مغز را می‌کشد” و این موضوع حقیقت نداشته و دلایل آن پیچیده است.

مصرف الکل توسط زن باردار می‌تواند بر نمو مغز جنین اثر گذاشته و حتی منجر به سندرم جنینی الکل (FAS) شود. مغز چنین کودکانی در این وضعیت ممکن است کوچکتر از حالت عادی و یا گاهی دارای سلول های مغزی کمتری باشد. این موضوع ممکن است منجر به مشکلاتی در یادگیری و یا رفتار شود.

• پیام‌های ناخوداگاه

پژوهش نشان دهنده‌ی این است که پیام‌های ناخوداگاه (Subliminal messages) می‌توانند باعث برانگیختن پاسخ‌های عاطفی در افرادی شود که نسبت به دریافت این محرک‌های احساسی ناآگاه اند. اما آیا پیام‌های ناخودآگاه می‌توانند به فرد در یادگیری مطالب جدید کمک کنند؟

پژوهشی که در ژورنال Nature Communications منتشر شد نشان داد که شنیدن صدای ضبط شده‌ی کلمات در هنگام خواب می‌تواند سبب بهبود توانایی فرد در به یادآوری آن کلمات شود. و این تنها در حالتی است که فرد از قبل کلمات را بداند.

پژوهش‌ها ذکر کرده‌اند که شنیدن اطلاعات در هنگام خواب نمی‌تواند سبب یادگرفتن مطالب جدید شود.

تنها امکان بهبود به یادآوری مطالبی که از قبل میدانسته‌ایم در حالت بیداری وجود دارد.

بیشتر بخوانید: حافظه، ظرفی پر نشدنی

• چین خوردگی‌های مغز انسان

قشر مخ در مغز انسان از شیارهای عمیق و درهم پیچیده شده‌ای به وجود آمده که با نام چین خوردگی‌های مغزی شناخته می‌شوند و از فرورفتگی‌ها (Sulcus) و برآمدگی‌ها (gyrus) تشکیل شده است.

بعضی از افراد بر این باورند که چین خوردگی جدید زمانی در مغز شکل می‌گیرد که فرد مطلبی جدید یاد بگیرد، این مورد صحیح نیست.

مغز ایجاد چین خوردگی‌ها را پیش از تولد شروع می‌کند و این فرایند در طول دوران کودکی ادامه می‌یابد.

مغز انسان دائما در حال ساخت راه‌های ارتباطی جدید و تخریب راه‌های قدیمی‌تر است، حتی در بزرگسالی !!

بیشتر بخوانید: آناتومی مغز انسان

حقایق مغز انسان

حال که چندین شایعه ی رایج درباره‌ی مغز انسان را رد کردیم، به برخی حقایق مغز انسان می‌پردازیم که شاید پیش‌تر نمی‌دانستید.

• استفاده از انرژی

مغز که تنها ۲ درصد از وزن کل بدن را شامل می‌شود، حدود ۲۰ درصد کالری و اکسیژن بدن را استفاده می‌کند.

• مقدار آب

در سال ۱۹۴۵ برای اولین بار دانشمندان یکی از جذاب‌ترین حقایق مغز انسان را منتشر کردند که حدود ۷۳ درصد مغز انسان، آب است. تامین آب مغز بسیار مهم است و از دست دادن آب حتی به مقدار ۲ درصد ممکن است سبب معیوب ساختن توانایی فرد برای انجام وظایفی که مربوط به توجه، حافظه و مهارت حرکتی هستند بشود.

• کلسترول

کلسترول نوعی چربی است که مردم اغلب فکر می‌کنند برای سلامتی مضر است. این موضوع که مصرف بیش از حد کلسترول برای قلب مضر است صحیح می‌باشد. گرچه اغلب مردم از اینکه کلسترول نقش قابل توجهی در مغز انسان ایفا می‌کند ناآگاه اند. بدون کلسترول سلول های مغز زنده نمی‌مانند. حدود ۲۵ درصد کلسترول بدن، درون سلول های مغز وجود دارد.

جمع بندی

به خاطر پیچیدگی مغز انسان، دانشمندان هنوز درحال شناخت آن اند. این تصور که انسان تنها از ۱۰ درصد مغز خود استفاده می‌کند یک افسانه است. اسکن مغزی fMRI نشان می‌دهد که حتی ساده‌ترین فعالیت‌های مغزی نیازمند استفاده از تقریبا تمام مغز اند‌. اگرچه هنوز ناشناخته‌های زیادی درباره‌ی مغز انسان وجود دارد محققان در تلاش برای تمیز افسانه‌ها و حقایق مغز از هم هستند.

واژه نامه

• Sulcus: شیار، در اصطلاحات تشریحی به فرورفتگی خط مانند شبیه آنچه که شکنج‌های مغزی را از یکدیگر جدا می‌کند، گفته می‌شود.
• Gyrus: چین، شکنج، چین‌هایی که در سطح مغز رشد می ‌کنند و توسط شیارهایی از یکدیگر جدا می ‌شوند.
• fMRI: نشانه‌ی اختصاری عبارت Functional Magnetic Resonance Imaging (تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی) است. تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی، نام نوعی روش تصویربرداری در MRI است. در این روش تصاویری متناوب از مغز در حال فعالیت و سپس در حال استراحت گرفته می‌شود و از یکدیگر بطور دیجیتالی (به کمک نرم افزارهایی همانند FSL) تفریق می‌گردند، که حاصل این پردازش عملکرد مغزی در اثر تغییرات جریان خونی در مغز را از لحاظ فیزیولوژیکی نشان می‌دهد.
• Dementia: زوال عقل

شما نیز می‌توانید دیگر شایعاتی که در مورد مغز شنیده‌اید را با دوستانتان در BrainBee.ir به اشتراک بگذارید.

برای ثبت نام در کلاس‌ها و یا دریافت اطلاعات تکمیلی، میتوانید با شماره‌ی زیر تماس حاصل فرمایید:

۰۹۱۲۷۰۶۲۴۹۳
مهندس ابراهیمیان، مدیر اجرایی

منبع : ?What percentage of our brain do we use

+232